Skarby na Koszykowej - książki stracone podczas wojny - Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy

belka platforma

Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy – Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego
brała udział w projekcie Regionalna Platforma Informacyjna – Kultura na Mazowszu

Biblioteka na Koszykowej w czasie II wojny światowej poniosła ogromne straty. W dniach 14-16 stycznia 1945 roku uciekający z Warszawy hitlerowcy podpalili magazyny biblioteczne i uczynili to w sposób perfidny. Nie podpalili gmachu frontowego, lecz najniższe kondygnacje oficyn, w których przechowywano zebrany księgozbiór. Tak opisuje te wydarzenia Ryszard Przelaskowski, ówczesny dyrektor biblioteki: „Rozgrzana żelazna konstrukcja magazynów, odrywając się od obudowy z murów, powoli osunęła się wraz z całym księgozbiorem na całopalny stos. Ogień zaczął przedostawać się na główną salę czytelni przez pasaż łączący magazyny z gmachem frontowym ale przybyli 19 stycznia pierwsi bibliotekarze (Cz. Gutry i Fr. Kacprzak) zdołali go ugasić.” W pożarze bezpowrotnie przepadło aż 80% księgozbioru, zniszczenia byłyby jeszcze większe, gdyby nie ofiarność ówczesnych pracowników Biblioteki. Te książki, które udało się im wywieźć z Warszawy jeszcze w okresie okupacji - ocalały.
W Skarbach na Koszykowej prezentujemy eksponat, który dokumentuje zniszczenie księgozbioru. Jest to szklana skrzynka, specjalnie skonstruowana i nie dająca się otworzyć. W skrzynce znajdują się absolutnie zniszczone – nawet nie książki, a nieomal kompletnie zniszczone pozostałości egzemplarzy z przedwojennych zbiorów. Pierwszy z nich to spopielona stertka tego, co zapewne kiedyś było stronami książki, dla lepszego zabezpieczenia okryte folią. Obok umieszczony jest tom całkowicie zwęglony. Z wielkim trudem można dojrzeć kilka linijek tekstu i rozszyfrować parę słów w języku francuskim.
Skrzynkę pokazujemy jedynie w specjalnych okolicznościach. Najczęściej oglądają ją goście zwiedzający Bibliotekę. Jest też ona demonstrowana przy okazji prowadzonych w Bibliotece szkoleń i warsztatów organizowanych dla młodzieży.