W dniach 27-28 listopada 2014 odbyła się III Krakowska Konferencja Bibliotek Naukowych „Koha - narzędzie open source do obsługi biblioteki naukowej” zorganizowana przez Bibliotekę Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego oraz Bibliotekę Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki. Konferencja była podsumowaniem projektu „Przystosowanie i implementacja otwartego systemu bibliotecznego Koha w krakowskich instytucjach bibliotecznych” realizowanego przez obie Biblioteki.

Spotkanie zostało podzielone na trzy sesje.

W pierwszej przedstawiono podstawowe informacje dotyczące zintegrowanego systemu bibliotecznego Koha oraz zasad, na których odbywa się praca nad jego rozwojem. W zasadniczej części omówiono przykładowe migracje z innych systemów bibliotecznych i związane z nimi problemy.Poruszono też zagadnienia związane zOpen Sourceoraz wyniki badańopublikowanych w zakresie wykorzystania otwartego oprogramowania w polskich przedsiębiorstwach i instytucjach.

Przebieg wdrożenia oraz przystosowania oprogramowania Koha w Bibliotekach gospodarzy konferencji mogliśmy usłyszeć w sesji drugiej. W części tej zostały omówione wszystkie moduły oprogramowania Koha i wyzwania z jakimi musiały się zmierzyć obie Biblioteki podczas wdrażania systemu oraz prac tłumaczeniowych.

W sesji trzeciej zostały przedstawione wdrożenia Koha w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Szczecińskiego oraz Bibliotece Politechniki Koszalińskiej. Prelegenci opowiadali o zaletach systemu oraz wyzwaniach z jakimi zetknęli się podczas konwersji danych z innych systemów. Na zakończenie została poruszona kwestia technicznych możliwości współpracy oprogramowania Koha z NUKAT.

O Koha

System Koha dostępny jest za darmo na zasadach licencji GPL. Oznacza to, że każdy może nie tylko używać go bez ponoszenia jakichkolwiek opłat, ale też dowolnie modyfikować, dostosowując go do swoich potrzeb.

W rozwój tego systemu zaangażowane są firmy i osoby prywatne z całego świata. Pierwotna wersja Koha powstała z inicjatywy Horowhenua Library Trust (konsorcjum bibliotek z Nowej Zelandii) i została opracowana przez firmę Katipo. Uruchomienie pierwszej instalacji miało miejsce na początku stycznia 2000 r. System ten eksploatuje już niemal trzy tysiące bibliotek na całym świecie.

Systempodzielona jest na dwie części: OPAC dla czytelników oraz Intranet dla bibliotekarzy.

Najważniejsze cechy OPAC:

• prosty oraz zaawansowany systemem wyszukiwania,
• zamawianie pozycji,
• stan i historia konta czytelnika,
• historia wyszukiwania,
• system zgłaszania propozycji zakupowych (dezyderaty),
• moduł komentarzy i tagów dokumentów w bazie,
• wyszukiwanie fasetowe (umożliwiające zawężanie wyników),
• wirtualne półki,
• możliwość prezentacji okładek.

Intranet:

• wsparcie dla formatu MARC21,
• wsparcie dla oddziałów bibliotek (filii bibliotecznych),
• zarządzanie wypożyczeniami i czytelnikami,
• katalogowanie wraz ze zintegrowanym klientem i serwerem protokołu Z39.50,
• pełny moduł gromadzenia z planowaniem budżetu,
• system przeszukiwania katalogu,
• generator raportów wbudowanych oraz możliwość tworzenia własnych z poziomu SQL,
• możliwość tworzenia kartoteki haseł wzorcowych,
• import/eksport opisów z/do innych systemów bibliotecznych,
• możliwość tworzenia własnych szablonów katalogowania dla poszczególnych materiałów,
• szeroki wachlarz konfiguracji oraz uprawnień

Koha jest oprogramowaniem typu klient–serwer. Sewer z systemem Linux (zalecany Debian lub pochodne np. Ubuntu) wymagadodatkowo serwera http, interpretera języka PERL, silnika indeksującego Zebra oraz relacyjnej bazy danych (zalecany MySQL). W praktyce wszystkie wymagane elementy mogą działać w obrębie jednego systemu, na sprzęcie o niewygórowanych parametrach.Na komputerach klienckich nie ma wymagań co do systemu operacyjnego - do obsługi potrzebna jest jedynie przeglądarka stron WWW. Ważna cechą jest ponadto wbudowany serwer Z39.50, umożliwiający wymianę opisów z innymi systemami oraz możliwość łatwego podłączenia biblioteki do katalogów centralnych takich jak MSIB czy Karo.

Autor: Ryszard Dróżdż