Projekt finansuje miasto stołeczne Warszawa.

Niniejszy zeszyt serii „Sesje Varsavianistyczne” dotyczy Warszawy w kulturze dziecięcej i młodzieżowej. Z jednej strony, stolica Polski pozostaje ważnym i trwałym elementem zarówno rodzimej historii, jak i narodowej świadomości, ale też zbiorowych i jednostkowych biografii, a z drugiej – teksty kultury zawierające „warszawskie” wątki są zapisami przeobrażeń poszczególnych motywów, przy czym jednocześnie odzwierciedlają rozwój i transformację wyobrażeń na temat stołecznego grodu w dziełach realistycznych oraz fantastycznych.
      Tom rozpoczyna się od artykułu Łukasza Bukowieckiego, w którym autor szczegółowo omówił rozmaite aspekty antologii Legendy warszawskie w wyborze Anny Marty Zdanowskiej, pod redakcją Julii Odnous, z ilustracjami i w opracowaniu graficznym Wojciecha Pawlińskiego (wydanej w 2016 roku). Badacz usytuował to przedsięwzięcie na tle różnych paradygmatów badań nad miejscem i przestrzenią, jak również w kontekście atlasów oraz innych kompendiów wiedzy na temat realnej oraz wyobrażonej geografii. Kolejne dwa artykuły są przekrojowe. Maciej Skowera rozpatrzył reprezentacje polskiej stolicy na ilustracjach w książkach dziecięcych i młodzieżowych, od zbiorów legend warszawskich po picturebooki; autor poszukiwał tzw. miejsc mocnych, szczególnie często ukazywanych przez artystów oraz artystki, i doszedł do wniosku, że graficzne wizerunki nadwiślańskiego grodu można postrzegać jako specyficzne wizualne archiwum. Podobny cel przyświecał Marcie Niewieczerzał, która omówiła obrazy Warszawy w wybranych tekstach rodzimej dziecięcej i młodzieżowej literatury fantastycznej, od utworów Zuzanny Rabskiej z pierwszej połowy XX wieku po współczesne powieści Marcina Szczygielskiego, i zauważyła stałą obecność tradycyjnych, lecz zreinterpretowanych motywów w stołecznym książkowym imaginarium. Twórczości poruszającej kwestię II wojny światowej, a konkretnie Zagłady Żydów, dotyczą natomiast dwa następne, powiązane ze sobą tematycznie artykuły. Krzysztof Rybak skupił się na wizerunkach warszawskiego getta w najnowszej polskiej literaturze dziecięcej i na towarzyszących tekstom ilustracjach, zwłaszcza mapach, a Agnieszka Witkowska-Krych – na prozatorskich portretach Janusza Korczaka oraz obrazach Domu Sierot, prowadzonego przez Starego Doktora w dzielnicy zamkniętej. Przedmiotem rozważań Igora Piotrowskiego stały się zaś powstałe w okresie „małej stabilizacji” powieści dla dzieci i młodzieży, a kontekstowo również ówczesne i późniejsze filmy, seriale oraz fotografie ukazujące dorastających bohaterów na terytorium warszawskiego „Dzikiego Zachodu”, czyli (stabuizowanego w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej) obszaru ruder i ruin pomiędzy Śródmieściem, Muranowem i Wolą. Wreszcie, Grzegorz Leszczyński w artykule zamykającym tom poddał refleksji dziecięce prace literackie nagrodzone w czterech pierwszych edycjach konkursu varsavianistycznego, organizowanego przez Muzeum Warszawy od 2016 roku; autor zwrócił uwagę m.in. na (wynikającą być może z próby sprostania „dojrzałym” standardom) skłonność młodych twórców i twórczyń do osadzania akcji tekstów w takich stołecznych miejscach i przestrzeniach, które w powszechnym odbiorze kojarzą się raczej z dorosłym, a nie – dziecięcym doświadczaniem miasta. 

      Teksty wchodzące w skład niniejszego tomu powstały na kanwie referatów wygłoszonych podczas XXIX Sesji Varsavianistyczna Warszawa w kulturze dla dzieci i młodzieży; pierwotnie ukazały się one w internetowym czasopiśmie naukowym „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” (2021, t. 3, nr 1).