ORBIS PICTUS
Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego
10 marca – 10 maja 2010 roku
Otwarcie wystawy:
10 marca 2010 r. o godz. 14.00 w sali konferencyjnej
Wystawa zorganizowana jest z okazji 350. rocznicy pierwszego wydania słynnego ilustrowanego podręcznika czeskiego pedagoga
Jana Amosa Komeńskiego (1592-1670) pt. "Orbis sensualium pictus"
(Świat zmysłowy w obrazach lub: Świat malowany): 1658-2008.
Kurator wystawy: dr Adam Fijałkowski (Wydział Pedagogiczny UW)
Wspólpraca: Dział Starych Druków i Rękopisów BP
Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy
Koszykowa 26/28, gmach im. S. Kierbedziów (wejście F)
ORBIS PICTUS - Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego
(10 marca - 10 maja 2010)
W dniu 10 marca 2010 r. w budynku im. St. Kierbedziów otwarto wystawę poświęconą pedagogowi z Moraw Janowi Amosowi Komenskiemu (1592-1670). Na otwarciu byli obecni m.in. wykładowcy oraz studenci Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Krótki wykład o życiu i pracach Komenskiego wygłosił dr Adam Fijałkowski z Katedry Historii Oświaty i Wychowania Wydziału Pedagogicznego UW, autor artykułów o Komenskim oraz książki "Orbis pictus - Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego" (Warszawa, 2008).
Jan Amos Komeński (Komenský, Comenius) uważany jest za najwybitniejszego pedagoga siedemnastowiecznego. Z powodu konfliktów religijnych (należał do braci czeskich) musiał opuścić Morawy. Przez prawie 25 lat przebywał w Polsce, m.in. w Lesznie.
"Orbis sensualium pictus" (wyd. I w 1658) był ilustrowanym – co stanowiło nowość – podręcznikiem dla uczniów, zawierającym teksty o wielu aspektach życia. Książka, przypominająca trochę późniejsze „rozmówki", stała się bardzo popularna - przez ponad dwieście lat na świecie ukazało się prawie dwieście wydań. Pierwsze wydanie z polską wersją językową wydrukowano w 1667 r. w Brzegu, a ostatnie, w którym tekst polski redagował dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej Jerzy Samuel Bandtkie, opublikowano we Wrocławiu w 1818 r. Powstawały liczne adaptacje i przeróbki, na przykład eksponowany na wystawie "Mały Komeniusz" z 1826 r.
Wystawa składała się z dwóch części:
I. plansz, opracowanych przez dr. Fijałkowskiego, prezentujących podręcznik oraz jego genezę:
1. Droga do "Orbis sensualium pictus",
2. Lucidarium i najwcześniejsze wydania "Orbis sensualium pictus",
3. Następne wydania "Orbis sensualium pictus",
4. Zapraszanie i „żywy alfabet",
5. Świat według Komeńskiego – astronomia,
6. Teologiczna koncepcja świata,
7. Człowiek,
8. Praca fizyczna – kopalnia,
9. Praca fizyczna – rzemiosła,
10. Studia humanistyczne - sztuki wyzwolone i cnoty,
11. Sprawiedliwość i kary,
12. Sztuka pisania i drukarnia,
13. Szkoła,
14. Museum i podróże,
15. Religia i Opatrzność Boża
16. "Janua linguarum" i "Linguarum methodus novissima" J.A.Komeńskiego.
II. gablot, w których znajdowały się wydania dzieł Komenskiego oraz poświęcone mu publikacje ze zbiorów Biblioteki Publicznej. Tę część wystawy przygotowali pracownicy Działu Starych Druków i Rękopisów. Goście, którzy przybyli na otwarcie wystawy, mogli zobaczyć między innymi stare druki - wydania prac Komeńskiego.
W kolejnych gablotach eksponowano:
- portret Komeńskiego,
- wydania "Orbis pictus", m.in. ostatnie pełne wydanie z tłumaczeniem polskim (Wrocław, 1818) oraz książeczkę "Mały Komeniusz na wzór obrazkowego po polsku, po francusku i po niemiecku..." (Warszawa, 1826) ze zbiorów Czytelni Księgozbioru Podręcznego,
- wydania innych dzieł Komeńskiego, opublikowanych po polsku, po czesku oraz w tłumaczeniach niemieckich i rosyjskich, m.in. reprint opracowanej przez Komeńskiego mapy Moraw: "Moraviae nova et post omnes priores accuratissima delineatio" (Amsterdam, 1627). Na szczególną uwagę zasługuje "Mowa o książkach, czyli sprawnym posługiwaniu się książkami tym najprzedniejszym instrumentem kształcenia umysłów" (Warszawa, 1957) wydana „Dla uczczenia 50-lecia Biblioteki Publicznej w mieście stołecznym Warszawie".
- publikacje o Komeńskim, ułożone chronologicznie, od pracy Antoniego Bądzkiewicza "Jan Amos Komeński i znaczenie jego dla systemu wychowania" (Lwów, 1874), poprzez prace Łukasza Kurdybachy, Bogdana Suchodolskiego i Tadeusza Bieńkowskiego aż po publikacje z XXI w.
- opracowania dotyczące braci czeskich i ich działalności w Polsce,
- prace dr. Adama Fijałkowskiego o Komeńskim i jego podręczniku.
