W walce o światło

Jan Władysław Dawid (26 czerwca 1859 – 9 lutego 1914)

Z okazji setnej rocznicy śmierci

Wybitny twórca psychologii eksperymentalnej i nowoczesnej pedagogiki, student Wilhelma Wundta na uniwersytecie w Lipsku. Postępowy działacz społeczny, nauczyciel i teoretyk nauczania.

Filozof, który przebył ewolucję światopoglądową od pozytywizmu do mistyki.

Badania naukowe, prowadzone przez Dawida samodzielnie w niesprzyjających okolicznościach historycznych, nie tylko dorównywały psychologii europejskiej, ale niekiedy wyprzedzały jej rozwój. Do pionierskich dzieł należy zaliczyć Program postrzeżeń psychologicznych nad dzieckiem oraz fundamentalną rozprawę Inteligencja, wola i zdolność do pracy.

Mąż Jadwigi Szczawińskiej-Dawidowej. Razem podejmowali konspiracyjne działania oświatowe i wydawnicze, które zaowocowały, między innymi, powstaniem Biblioteki Publicznej w Warszawie i Wolnej Wszechnicy Polskiej.

Wykładowca Uniwersytetu Latającego, przejęty ideą równouprawnienia kobiet. Wieloletni redaktor i publicysta „Przeglądu Pedagogicznego”. Twórca i kierownik radykalnego „Głosu”, „Przeglądu Społecznego” i „Społeczeństwa”.

Misja Dawida jako redaktora prasy postępowej oznaczała „pracę nad podnoszeniem umysłowej i etycznej kultury społeczeństwa”. Wrażliwy na krzywdę i niesprawiedliwość, przerażony powszechną „zarazą moralną”, angażował się w bieżące problemy społeczne i narodowe. Walka Dawida i jego współpracowników z wszelkimi przejawami zła nabrała wymiaru symbolicznych zmagań światła z ciemnością.

Tragiczna śmierć żony przyczyniła się do przesilenia mistycznego w myśli Dawida. Pod koniec życia poszukiwał dowodów na istnienie rzeczywistości nadprzyrodzonej. Doznając łączności ze zmarłą żoną, utwierdził się w przekonaniu o niezależności nieśmiertelnego ducha od materii.

Wystawa czynna od 1 lipca do 30 grudnia 2014 roku w gmachu głównym Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy przy ul. Koszykowej 26/28, wejście A, piętro I