Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy
Teatr Wielki
zapraszają na wystawę
„Pełniący Obowiązki ..." Sokrates Starynkiewicz w Warszawie
Wystawa w Teatrze Wielkim 7 – 26 czerwca 2011 r.
Jest w Warszawie plac S. Starynkiewicza - od 1893 r. Jest pomnik – od 1907 r. Jest wreszcie, na Cmentarzu Prawosławnym, grób generała, bo Sokrates Starynkiewicz (1820-1902), przybyły do Warszawy 1 grudnia 1875 r. w celu sprawowania obowiązków prezydenta Warszawy, został tu na zawsze.
Emerytowany rosyjski generał, reprezentant zaborczej władzy, pełnił funkcję gospodarza miasta w okresie szczególnie ciężkim dla Polaków, objętych wzmożonymi represjami po Powstaniu Styczniowym, w konsekwencji niezwykle też trudnym dla samorządu miejskiego, ograniczonego od 1870 r. w swych kompetencjach do roli niemal zarządzającego urządzeniami komunalnymi.
Mimo to zasłużył się Warszawie w sposób wyjątkowy. W ciągu 17 lat sprawowania urzędu zdołał, dzięki niezwykłej pracowitości, przeprowadzić gruntowne zmiany w infrastrukturze miasta. Zainicjował i rozpoczął trwającą do połowy lat 30. XX w. budowę nowoczesnego systemu wodociągów i kanalizacji. Podjął walkę o stan sanitarny miasta (m.in. założenie szpitala zakaźnego zw. „zapasowym", próba modernizacji targowisk i kontroli mięsa). Przeprowadził dwa spisy ludności Warszawy, uruchomił sieć tramwajów konnych, renegocjował na korzystniejszych dla miasta warunkach kontrakt z monopolistycznym Towarzystwem Dessausowskim, dzięki czemu ulepszono gazowe oświetlenie uliczne. Poczynił zmiany urbanistyczne (m.in. rozszerzenie ulicy Trębackiej dla linii tramwajów konnych, przebicie fragmentu zabudowy Krakowskiego Przedmieścia w kierunku ul. Miodowej) i terytorialne (przyłączenie do miasta Szmulowizny, Nowej Pragi fragmentu Targówka). W warunkach ograniczonej przez podwójny pierścień fortów powierzchni miasta zwiększył ilość zieleni miejskiej kurczącej się gwałtownie w wyniku boomu budowlanego lat 70.
Warszawianie zapamiętali jego skrupulatną uczciwość dotyczącą finansów publicznych i czujność w kwestii pomocy potrzebującym, wyrażoną instytucjonalnie (założenie Towarzystwa Niesienia Pomocy Rozbitkom, członkostwo w Warszawskim Towarzystwie Dobroczynności), czy nieustanna pomoc potrzebującym wsparcia pracownikom Magistratu, także ich rodzinom.
Wyjątkowe było również jego poszanowanie religii, pamiątek kultury polskiej (dofinansowanie remontu katedry św. Jana i kościoła św. Anny, członkostwo w Komitecie Budowy Kościoła Wszystkich Świętych, wspieranie remontu Kolumny Zygmunta, stanowisko wobec polskiego napisu na pomniku Adama Mickiewicza).
W 190. rocznicę urodzin S. Starynkiewicza, Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego zorganizowała wystawę i sesję varsavianistyczną, przypominające dokonania i sylwetkę jednego z najlepszych obok Stefana Starzyńskiego, „kto wie czy nie najlepszego" z dotychczasowych prezydentów Warszawy.
W ekspozycji w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy przy ul. Koszykowej 26 (7 grudnia 2010 – 15 marca 2011 r.), przygotowanej we współpracy z Ambasadą Federacji Rosyjskiej w Polsce, wykorzystano kopie polskich i rosyjskich dokumentów archiwalnych oraz publicystykę (także fragmenty tekstów samego S. Starynkiewicza) i ikonografię z okresu jego prezydentury. Szczególnym źródłem były obficie cytowane na wystawie fragmenty Dziennika S. Starynkiewicza, opublikowanego w 2005 r. przez Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, a także fragmenty wspomnień, i fotografie rodzinne udostępnione przez prawnuczkę Starynkiewicza, wnuczkę Dymitra, Evgeniję Halezovą, mieszkankę Moskwy. Fotografie przedstawiały syna Sokratesa Starynkiewicza, Dymitra i jego rodzinę. Zamieszczono je w katalogu wystawy. Dokumenty archiwalne związane z genealogią rodu Starynkiewiczów, karierą wojskową Sokratesa Starynkiewicza i jego prezydenturą w Warszawie, pochodziły z Rosyjskiego Państwowego Archiwum Wojenno-Historycznego w Moskwie, Państwowego Archiwum Federacji Rosyjskiej, Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego w Sankt-Petersburgu. Muzeum Historyczne m.st. Warszawy udostępniło też pozyskane wcześniej kopie dokumentów z Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego w Sankt Petersburgu, które zawierają m.in. herb Iwana A. Starynkiewicza, ojca Sokratesa, plan przebudowy Teatru Wielkiego (1888). Z Archiwum Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy włączony został dokument z autografem S. Starynkiewicza, dotyczący zgody prezydenta na nieodpłatne użytkowanie jednej z sal Ratusza na odczyty Sekcji Czytelń Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Z zasobu Działu Starych Druków i Rękopisów Biblioteki pokazano rękopisy sojuszników i adwersarzy prezydenta oraz Dziennik Posiedzeń Komitetu Budowy Wodociągów i Kanalizacji.
3 lipca minie 125. rocznica uruchomienia Filtrów Lindleyowskich, dzieła któremu Sokrates Starynkiewicz poświęcił cały okres urzędowania w warszawskim Ratuszu i lata późniejsze. Reedycją wystawy przy placu Teatralnym, w gmachu Teatru Wielkiego, sąsiadującego z siedzibą władz miejskich, czyli centrum ówczesnego życia kulturalnego i administracyjnego miasta, pragniemy przypomnieć Warszawianom raz jeszcze o dokonaniach Sąsiada Teatru w latach 1875-1892 i jego stałego Bywalca.
Organizatorzy: Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy Biblioteka Główna Woj. Mazowieckiego przy współpracy z Ambasadą Federacji Rosyjskiej w Rzeczypospolitej Polskiej; współorganizator dla edycji gościnnej – Teatr Wielki Opera Narodowa
Opracowanie merytoryczne: Dział Varsavianów Biblioteki pod kierunkiem Joanny Jaszek Bieleckiej
Opracowanie plastyczne: Ewa Jakubowska-Gordon
Współaranżer ekspozycji w Teatrze Wielkim: Krzysztof Frey
Wystawa czynna w hallu kasowym Teatru Wielkiego. Pn-pt w godz. 10-19, sob. w godz. 11-19, wstęp wolny. Pierwsza ekspozycja: 7 grudnia – 15 marca 2011 r. w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy.
Spotkanie - Wystawa "Pełniący Obowiązki..Sokrates Starynkiewicz w Warszawie" gościnnie w Teatrze Wielkim
