Wprowadzenie autorstwa prof. dr hab. Krzysztofa Gawlikowskiego

Chcielibyśmy przedstawić uczestnikom debaty kierunki przemian w polityce Chin po pandemii i w szybko zmieniającym się teraz świecie. Nasi paneliści będą sygnalizowali zmiany już się rysujące i będą stawiali znaki zapytania wskazując sfery, gdzie zapewne będą one zachodziły, choć ich kierunki trudno dziś przewidzieć. Jest, na przykład, jasne, że pozycja Chin – w związku z osłabieniem USA i Unii Europejskiej – znacznie się umocni, ale będzie to zależało od zmian zachodzących w kierunkach i tempie globalizacji, a także zmian w polityce Waszyngtonu.

Symboliczny wręcz wymiar ma problem biedy. Zgodnie z wykreślonymi wcześniej planami Chiny chciały do 2020 roku zlikwidować ostatnie wyspy biedy w swoim kraju (około 1% ludności), by wszystkim swoim obywatelom zapewnić choćby minimalny dostatek. Być może pandemia spowolni nieco te wysiłki, ale sukcesy już są ogromne. Skromny dostatek w ostatnich latach zagwarantowano około 800 mln ludzi, a ponadto uformowała się tam najliczniejsza w świecie klasa średnia oceniana na około 400 mln, która – zgodnie z nowymi wytycznymi – ma być jeszcze umacniana. Prof. Grzegorz Kołodko wylicza, że od 1978 roku, kiedy zainicjowano reformy Deng Xiaopinga do 2019 roku produkt krajowy brutto Chin powiększył się aż 40 razy, a dochód na osobę liczony według realnej siły nabywczej wzrósł aż 27 razy. Dodajmy, że w Polsce w tym czasie powiększył się on tylko 2,4 razy, zaś w USA 1,9 razy (patrz jego studium: Wielka chińska transformacja: ze świata trzeciego do pierwszego, „Gospodarka Narodowa”, t. 4, 2020). Liczba chińskich miliarderów liczonych w dolarach jest już prawdopodobnie większa niż tych w USA, a Chiny stały się największym partnerem handlowym dla 130 państw.

W Stanach Zjednoczonych natomiast obszary biedy rozszerzały się w ostatnich latach, co jeszcze przyspieszyła pandemia, z którą ten kraj słabo sobie radzi. W rezultacie już 19% dzieci żyje tam w biedzie, w samym Nowym Jorku już co trzecie, a co dziesiąte nie ma nawet stałego adresu w związku z narastającą skalą bezdomności (Eliza Sarmaka-Mahoney, Wielka śmierć wielkich miast, „Przegląd Tygodniowy”, 21.12.2020). Klasa średnia ubożeje tam systematycznie i ulega ekonomicznej degradacji. W 1965 r. stosunek płac menadżerów firm do szeregowych pracowników wynosił 21:1, zaś w 2020 r. 320:1, co ma wielorakie następstwa, gdyż tworzy przepaść między coraz węższymi elitami a społeczeństwem. Oto jak zaskakująco zmienia się nasz świat i ukazują się jego zadziwiające oblicza.

Na Zachodzie trwają fundamentalne debaty o konieczności zasadniczych zmian w praktykowanym tam od ponad stu lat modelu rozwoju gospodarczego i kapitalizmu, o przejściu do gospodarki dbającej o ekologię i rozwój zrównoważony, ograniczającej produkcję i konsumpcję, od kapitalizmu neoliberalnego dbającego wyłącznie o zyski akcjonariuszy do „kapitalizmu interesariuszy” czyli dbającego o interesy społeczne, ze zdecydowanie większa rolą państwa i rozwojem służb publicznych w warunkach nowej rewolucji informatycznej. Także podział na bogatą Północ i biedne Południe wymaga zasadniczych korekt w polityce gospodarczej, gdyż staje się coraz większym zagrożeniem dla wszystkich. Do takich zmian nawołują m.in. prof. Klaus Schwab – organizator Światowego Forum Gospodarczego w Davos, a z drugiej strony papież Franciszek. Obserwując kierunki decyzji polityczno-gospodarczych i społecznych podejmowanych w Chinach wydaje się, że one już wkraczają w wielu aspektach na tę drogę i są do tego lepiej przygotowane niż Zachód. Nie są więc one tylko konkurentem Zachodu w krótkoterminowym wymiarze konkurencji rynkowej i geostrategicznej, lecz historycznej, co będzie miało wielorakie implikacje krótko i długoterminowe.

Pan Radca Yao Dongye, zastępca ambasadora ChRL – przedstawi kluczowe decyzje polityczne władz ChRL podjęte w poprzednim roku i wytyczające kierunki zmian dla kraju.

Pani Marta Tomczak, sinolożka i kierowniczka Biblioteki Orientalnej Uniwersytetu SWPS, omówi podłoże historyczne i polityczne rozwoju nauki w Chinach, wskaże na ogromny nacisk na technologiczny awans kraju, a także na obecność nowych technologii w życiu codziennym oraz najważniejsze kierunki inwestycji technologicznych.

Ambasador Krzysztof Szumski, b. ambasador w Chinach oraz innych krajach regionu i znany ekspert polityki azjatyckiej, podsumuje zmiany zachodzące w polityce zagranicznej Chin i wskaże główne ich kierunki, uwarunkowane w znacznym stopniu przemianami wewnętrznymi.

Dr hab. Józef Pawłowski, sinolog z Uniwersytetu Warszawskiego przedstawi najważniejsze procesy, jakie w ciągu ostatnich kilku lat zachodziły w globalnym otoczeniu Chin oraz ich wpływ na pozycję tego kraju na arenie międzynarodowej. W kontekście obecnej sytuacji pandemicznej omówione zostaną także perspektywy zmian w globalnym układzie gospodarczym i politycznym, którego Chiny są jednym z najważniejszych elementów.

Debatę będzie prowadził prof. dr hab. Krzysztof Gawlikowski z Uniwersytetu SWPS.

(Oprac. K. Gawlikowski)

Wypowiedź Zastępcy Ambasadora, Radcy Yao Dongye ,Ambasada ChRL w Warszawie

Wpływ epidemii na gospodarkę chińską i środki zastosowane przez władze. Odpowiedź na pytania uczestników debaty 28 stycznia 2021 r.

Wpływ epidemii na gospodarkę światową jest nieunikniony, a Chiny nie są tu wyjątkiem. Według najnowszych danych opublikowanych przez Narodowe Biuro Statystyki Chin, PKB w pierwszym kwartale tego roku spadło o 6,8 proc. rok do roku, z czego wartość dodana pierwszego sektora gospodarki spadła o 3,2 proc., drugiego sektora o 9,6 proc., a trzeciego sektora o 5,2 proc. Ze względu na zastosowane środki zapobiegania i kontroli epidemii oraz wprowadzenie ograniczeń w cyklach łańcucha przemysłowego chiński przemysł, jak również branże usługowe, takie jak branża gastronomiczna, turystyczna, lotnicza i

rozrywkowa, doznały poważanego wstrząsu. Od marca wraz z powstrzymaniem rozprzestrzeniania się epidemii na terenie Chin życie gospodarcze stopniowo wraca do normy. Przedsiębiorstwa coraz szybciej wznawiają pracę i produkcję, coraz lepiej spełniane są podstawowe potrzeby życiowe obywateli, a rozwój gospodarczy i społeczny jest stabilny. Do końca marca wskaźnik operacyjny działających przedsiębiorstw o dochodach powyżej 20 mln juanów wyniósł 98,6 proc., a w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw przekroczył 70 proc.

Chiny posiadają ogromne zaplecze i pełny system przemysłowy, posiadają również wielki rynek wewnętrzny i wystarczająca przestrzeń w zakresie prowadzonej polityki. W obliczu epidemii chińska gospodarka wykazała dużą odporność i żywotność, w szczególności należy tu wskazać nowe sektory gospodarki, tj. innowacyjność opartą na technologiach sieciowych, sztuczną inteligencję i Big Data, które rozpoczęły falę własnego szybkiego rozwoju, napędzając ożywienie całej gospodarki. Wpływ epidemii na gospodarkę Chin jest chwilowy, nie zmieni on podstawowych i ciągłych trendów ożywienia gospodarczego.

Obserwując wpływ epidemii na zatrudnienie, chiński rząd centralny i władze lokalne niezwłocznie opracowały politykę i szereg środków mających na celu zwiększenie pomocy dla przedsiębiorstw oraz skupienie na ustabilizowaniu gospodarki i zatrudnienia. Wiele przedsiębiorstw przezwyciężyło trudności, utrzymując jak najwyższe zatrudnienie i nie zwalniając pracowników. 18 marca Rada Państwowa wydała opinię wykonawczą w sprawie ustabilizowania zatrudnienia, w której doprecyzowano konkretne działania, m.in. ulgi podatkowe dla przedsiębiorstw, udzielenie im wsparcia finansowego i przyspieszenie wznowienia produkcji. Tworzone jest coraz bardziej optymalne środowisko dla niezależnej przedsiębiorczości, wspierany jest rozwój małych i średnich firm, promowana jest wieloaspektowa elastyczność zatrudnienia i tworzone są nowe miejsca pracy. Szczególnie koncertujemy się na pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z zatrudnieniem pracowników – migrantów z obszarów wiejskich oraz absolwentów szkół wyższych. Jeżeli chodzi o podjęte środki społeczne, to osobom w trudnej sytuacji gwarantowane jest zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych i przyznawane są zasiłki, zwiększane jest także zatrudnienie w sektorze publicznym.