Słowo wstępne - Ambasador Krzysztof Szumski

Stosunki UE – Chiny zostały ustanowione oficjalnie w 1975 roku, jeszcze jako stosunki EWG – Chiny. Rozwinęły się dynamicznie  w latach 90 -tych, szczególnie w formie wzrostu wymiany handlowej, m.in. dzięki zakończeniu „zimnej wojny”, przyśpieszeniem procesów integracji europejskiej, a przede wszystkim dzięki dynamicznemu rozwojowi gospodarczemu  Chin, w wyniku realizowanych reform. Doprowadziło to do ustanowienia  w 2003 roku „partnerstwa strategicznego” UE i Chin, a strony  stały  się dla siebie  wiodącymi lub w ścisłej czołówce partnerami w wymianie handlowej i współpracy gospodarczej. Pomimo tego wielkiego postępu, po obu stronach pozostały różne trudności i komplikacje, które stopniowo się nasilały i utrudniały dalszą współpracę. Przykładowo można wymienić sporne tematy: prawa człowieka, system polityczny,  embargo na broń (po 1989 roku – Tian’anmen), Tajwan, Tybet. Pomimo tego obaj partnerzy kontynuowali swoją współpracę i dialog, rozszerzając go także na szereg kwestii globalnych.

W ostatnich latach najważniejszym zawartym porozumieniem było China – EU Comprehensive Agreement on Investment (decydująca tu była rola Angeli Merkel pod koniec 2020). Dokument, potrzebny obu stronom, nie został jednak ratyfikowany, bo strony zaczęły okładać się sankcjami (w związku z sytuacją w Sinkiangu, w zakresie praw człowieka).

 Rok 2022 dodatkowo znacznie skomplikował sytuację. Wojna wywołana brutalną agresją Rosji na Ukrainę, wprowadziła nowe i wzmocniła niektóre stare, czynniki wpływające na relacje Chin z UE. Okazało się m.in., że  obok dramatycznej sytuacji ludności ukraińskiej (szczególnie ludzi ubogich i warstw średnich), głównym przegranym, staje się UE (oderwanie od tanich źródeł energii i innych surowców, utrata części rynków zbytu, zerwanie łańcuchów dostaw, często wymuszone zakupy broni nie zawsze najbardziej potrzebnej), a głównym wygranym Wielki Brat zza oceanu, który „robi olbrzymią kasę” na sprzedaży broni, energii z łupków i żywności (GMO).Do tego doszło dalsze  wzmocnienie pozycji politycznej amerykańskiego Hegemona wobec Europy, także dzięki i poprzez kanały współpracy  wojskowej. Powoduje to szereg fatalnych dla Europy konsekwencji. Spada jej atrakcyjność jako partnera gospodarczego, ale i politycznego, również dla Chin (choć może w Pekinie widzi się to trochę inaczej). Wielki Brat jest całkowicie nieczuły na obawy i prośby UE, czego ostatnio bolesnym dowodem stała się reakcja na postulaty dot. przyjętej za oceanem ustawy IRA. UE, zamiast umacniać się, staje się coraz bardziej wasalem Hegemona, a więc istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przyszłości będzie  musiała, nawet wbrew swoim interesom, angażować się  w konfrontację Hegemona z Chinami. Powstaje więc pytanie czy obie strony  tj. UE i Chiny mają na tyle odwagi i tak rozumieją swoje interesy, że ośmielą się  podjąć bardziej konkretne kroki w kierunku ożywienia swojej współpracy.